Τα μανιτάρια στην αρχαιότητα



Το εύκρατο κλίμα της Ευρώπης ευνόησε την ανάπτυξη ενός μεγάλου αριθμού ειδών μανιταριών, τα οποία προσέλκυσαν την προσοχή των ανθρώπων ως τρόφιμα και ως φάρμακα ήδη από την αρχαιότητα.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη Νόλα της Ιταλίας, μιας κωμόπολης στη Νάπολη, έφεραν στο φως ένα σκεύος που χρησιμοποιούταν για την αποθήκευση τροφίμων με κατάλοιπα μανιταριών, πράγμα που δηλώνει πως ήδη από την Εποχή του Χαλκού ήταν διαδεδομένη η κατανάλωσή τους. Επίσης, σε άλλες αρχαιολογικές ανασκαφές βρέθηκαν ίχνη του μανιταριού Λυκόπερδου (Puffball) σε περιοχές της Αυστρίας, της Ελβετίας και της Γερμανίας που κατοικούνταν στην Παλαιολιθική εποχή. Σίγουρα, βέβαια, πιο σημαντική μαρτυρία αποτελεί η ανασκαφή της λεγόμενης Κόκκινης Κυρίας του El Miron, στην Ισπανία, η οποία φέρεται πως απεβίωσε πριν από 19.000 χρόνια και βρέθηκαν στα δόντια της σπόροι από Βωλίτες και Αγαρικά.


Στην Kλασική Eποχή, φαίνεται πως η κατανάλωση μανιταριών αποτελούσε προνόμιο κυρίως των ευγενών και υπάρχουν αρκετά ιστορικά στοιχεία που αποδεικνύουν πως οι πολιτισμοί της Ανατολικής Μεσογείου, όπως οι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι και οι Πέρσες, αγαπούσαν πολύ την κατανάλωση άγριων μανιταριών.

Οι αρχαίοι Έλληνες των κλασικών χρόνων ήταν από τους πρώτους ανθρώπους στην Ευρώπη που προβληματίστηκαν για την προέλευση των μανιταριών και έγραψαν γι’ αυτή. Ο Αριστοτέλης θεωρούσε τα μανιτάρια αινιγματικά, καθώς τα ταξινόμησε ως φυτά αλλά παρατήρησε πως δεν αναπτύσσονταν όπως τα υπόλοιπα φυτά. Ο Σωκράτης πάλι παρατήρησε πως τα μανιτάρια έχουν την τάση να αναπαράγονται πολύ γρήγορα και πίστευε πως είχαν πολύ μικρούς σπόρους που είναι αόρατοι στο γυμνό μάτι. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής, μελέτησε τα εδώδιμα, φαρμακευτικά και τα δηλητηριώδη μανιτάρια και πραγματοποίησε μία διάλεξη το 430 π.Χ. στο Λύκειο της Αθήνας, παρουσιάζοντας τις ιδέες του για το πώς θα μπορούσε να θεραπεύσει ασθενείς που έπαθαν δηλητηρίαση μανιταριών. 

Την ίδια περίπου εποχή, ο Ευριπίδης έγραψε και ο ίδιος για τους κινδύνους που προκύπτουν από την κατανάλωση δηλητηριωδών μανιταριών, με αφορμή την δηλητηρίαση του υπέστησαν η σύζυγος και τα παιδιά του από την κατανάλωση άγριων μανιταριών.

Παρά το γεγονός πως τα μανιτάρια μερικές φορές ήταν ένα επικίνδυνο γεύμα, οι αρχαίοι Έλληνες εκτιμούσαν τη μαγειρική τους αξία. Μάλιστα, ο αρχαίος φιλόσοφος Θεόφραστος (371 π.Χ. – περ. 287/5 π.Χ), που θεωρείται ως συνεχιστής του Αριστοτέλη, στο έργο του «Περί οσμών» αναφέρεται στην καλλιέργεια μανιταριών και μάλιστα στην καλλιέργεια μανιταριών σε κοπριά, σημειώνοντας πως στην κοπριά αναπτύσσονται μανιτάρια που είναι κατάλληλα για κατανάλωση. Στην Αρχαία Ελλάδα γύρω στο 200 π.Χ. φέρεται πως οι καλλιεργητές οπωροκηπευτικών ασχολήθηκαν και με την καλλιέργεια των μανιταριών και συγκεκριμένα με το μανιτάρι Agrocybe aeregita, άλλη ονομασία για την Αγροκύβη την κυλινδρική. Ο Νίκανδρος ο Κολοφώνιος ανακάλυψε τον τρόπο να καλλιεργούνται μανιτάρια, που συνήθως αναπτύσσονται στο έδαφος, μέσα σε τρύπες γεμάτες με κοπριά δίπλα από συκιές.

Όλοι οι συγγραφείς, βέβαια, στην αρχαιότητα είχαν αντιληφθεί από τις παρατηρήσεις τους πως τα μανιτάρια αναπτύσσονται μετά από έντονες βροχοπτώσεις, γεγονός που επιβεβαιώνεται και σήμερα από τη σύγχρονη επιστήμη. Η μελέτη, λοιπόν, του θαυμαστού κόσμου των μυκήτων έχει μια μακρά ιστορία και αποτελεί ένα ευρύ πεδίο έρευνας για κάθε μελετητή.