Τα μανιτάρια εμφανίζονται στις λαϊκές παραδόσεις των ευρωπαϊκών λαών άλλοτε ως πολύτιμη τροφή και άλλοτε ως δηλητήριο, ως φίλτρα, ως ασθένεια και ως μέσο μαγείας και τελετουργιών. Ειδικότερα, σε πολλές κοινωνίες της Ευρώπης κυριαρχούσαν θρύλοι αναφορικά με εκείνα τα μανιτάρια που εμφανίζονταν στα λιβάδια σε κύκλους σαν πελώρια δακτυλίδια, συνδέοντας την απρόσμενη εμφάνιση των μανιταριών με υπερφυσικά όντα, όπως με τις Νεράιδες. Έτσι, το κοινό εδώδιμο και νόστιμο μανιτάρι ο Μαράσμιος ορειάδης αποδόθηκε στη Βρετανία ως «Fairy rings», καθώς υπήρχε διάχυτη η αντίληψη πως αυτά τα μανιτάρια εμφανίζονταν επάνω στον κύκλο του χορού των Νεράιδων, ιδιαίτερα κατά την πανσέληνο.
Πίστευαν λοιπόν πως εάν κάποιος πατούσε μέσα σ’ αυτόν τον κύκλο του χορού των Νεράιδων, αυτομάτως θα ερχόταν σε αντιπαράθεση με τη δύναμη των Νεράιδων και από αυτή την αναμέτρηση δεν υπήρχε περίπτωση να βγει νικητής. Πολλοί μύθοι προειδοποιούσαν τους ανθρώπους πως εάν εισέρχονταν σε έναν τέτοιο κύκλο, θα πέθαιναν νέοι ή ακόμη πως θα γίνονταν αόρατοι στον κόσμο των θνητών, ότι δεν θα είχαν ξανά τη δυνατότητα να βγουν από τον κύκλο ή πως θα μεταφέρονταν στον κόσμο των Νεράιδων. Έτσι, θα ήταν αναγκασμένοι να χορεύουν μέσα στον κύκλο με τις Νεράιδες μέχρι να πεθάνουν από την εξάντληση ή την τρέλα.
Αναφέρεται μάλιστα ως περιστατικό ότι το 1663 υπήρξε κάποιος μάρτυρας του νυκτερινού ξέφρενου κυκλικού χορού των ξωτικών και των Νεράιδων. Αφού τελείωσε ο χορός και το γλέντι, με την ανατολή του ηλίου εμφανίστηκαν ξαφνικά μανιτάρια, σχηματίζοντας τον κύκλο του χορού. Έτσι, η εμφάνιση μανιταριών, όπως ο Μαράσμιος ορειάδης, θεωρήθηκε τους περασμένους αιώνες ως αποτέλεσμα υπερφυσικών φαινομένων.
Παρά όμως τις όποιες δεισιδαιμονίες που επικρατούσαν στη Βρετανία και στη Σκανδιναβία σχετικά με τα μανιτάρια που αναπτύσσονταν κυκλικά, στη λαϊκή παράδοση της Αγγλίας θεωρούνταν ως δείγμα καλής τύχης να χτίσει κάποιος το σπίτι του σε περιοχή όπου έβγαιναν μανιτάρια κατά ομάδες σε κύκλους, δηλαδή εκεί όπου την προηγούμενη βραδιά είχαν στήσει το χορό τους οι Νεράιδες.
Στη Σκωτία πάλι πίστευαν πως οι Νεράιδες κάθονταν πάνω στα μανιτάρια και τα χρησιμοποιούσαν ως τραπεζάκια και στην Ουαλία θεωρούσαν πως οι Νεράιδες μάζευαν μανιτάρια για να τα χρησιμοποιήσουν ως ομπρέλες.
Από την άλλη μεριά, στην Ολλανδία είχαν συνδέσει αυτούς τους κύκλους των μανιταριών με τον διάβολο. Πίστευαν, λοιπόν, πως εντός αυτού του κύκλου χτυπούσε ο διάβολος το βούτυρο κατά τις νυκτερινές ώρες.
Στην αυστριακή παράδοση διασώζεται ο μύθος πως αυτούς τους κύκλους τούς δημιουργούσαν οι ιπτάμενοι δράκοι, καταστρέφοντας την περιοχή ώστε να μπορούν να αναπτύσσονται για τα επόμενα επτά χρόνια μόνο μανιτάρια.
Στη Γερμανία αυτούς τους κύκλους τους ονόμαζαν «Hexen Rings», δηλαδή κύκλος της μάγισσας, θεωρώντας πως εκεί χόρευαν οι μάγισσες στη μεγάλη παγανιστική γιορτή τους.
Σε πολλούς λαούς της Ευρώπης, λοιπόν, ήταν διάχυτη η αντίληψη πως οι κύκλοι των χορών των Νεράιδων ή των μαγισσών ήταν επικίνδυνα μέρη και θα έπρεπε να αποφεύγονται. Στη λογοτεχνική παράδοση πάλι, η ρητή σύνδεση των μανιταριών με τις Νεράιδες ξεκίνησε από την εποχή του Σαίξπηρ, βέβαια η χρήση της λέξης «νεράιδα» ήταν πολύ προγενέστερη, περίπου στα 1300.
Γενικά, τα μανιτάρια αποτελούσαν ένα βασικό μοτίβο στις δοξασίες και τους μύθους πολλών λαών της Ευρώπης, από τη Μεσόγειο έως τη Βρετανία και από τη Σκανδιναβία μέχρι τις σλαβικές χώρες. Και παρά το ενδιαφέρον για τη συλλογή των άγριων μανιταριών ως τροφή, συχνά υπήρχε η ανάγκη της επικράτησης μιας ατμόσφαιρας μυστηρίου.
Πηγές:
